Vào tháng 12 năm 1859, trong ngôi nhà nhỏ của một người thợ khắc bình dân tên là Alexei Kasatkin, một cậu bé chào đời và được đặt tên là Nikolay Alekseyevich Kasatkin. Căn nhà khiêm tốn ấy nằm trên một khu đất trống, phía sau một dinh thự lớn của giới quý tộc. Sự xa hoa của tòa dinh thự ấy chỉ càng làm nổi bật thêm cảnh nghèo khó, dơ bẩn và đổ nát của khu Grachevka, nơi những người lao động nghèo sinh sống.

Ngay từ thuở nhỏ, cậu bé Nikolay đã khắc sâu trong ký ức hình ảnh cuộc sống cơ cực của nhân dân: những người thợ u sầu, khuôn mặt tái nhợt của các nữ công nhân, tiếng hát say rượu, những trận cãi vã giữa chủ cửa hàng và thợ thủ công. Tuy nhiên, chính trong khung cảnh ấy, tình yêu và lòng cảm thông của cậu đối với tầng lớp lao động đã được hình thành.

Nikolay Alekseyevich Kasatkin bộc lộ năng khiếu hội họa từ rất sớm. Cha ông, một người thợ khắc tài hoa trên gỗ và đá, được xem là người khắc giỏi nhất ở Moskva, đồng thời cũng dạy vẽ. Cậu bé Kolya (tên thân mật của Nikolay) được học cùng các học trò của cha mình, từ đó sớm được rèn luyện kỹ năng và cảm thụ nghệ thuật.

Năm 14 tuổi, Kolya thi đỗ vào Trường Mỹ thuật, Điêu khắc và Kiến trúc Moskva, nơi ông được học với những danh họa vĩ đại của Nga như Vasily Perov và Alexei Savrasov.

Sự nghiệp và phong cách nghệ thuật

Năm 1889, Nikolay Alekseyevich Kasatkin lần đầu tiên trưng bày tác phẩm tại Hiệp hội Triển lãm Nghệ thuật lưu động (Peredvizhniki). Trong số đó, bức The Rivals đã gây ấn tượng mạnh mẽ với công chúng. Sau thành công này, ông chính thức trở thành thành viên của Hiệp hội, và có cơ hội tiếp xúc, giao lưu với nhiều văn nghệ sĩ tiến bộ thời bấy giờ, như Perov, Savrasov, Shchedrin và Dostoevsky – những người đã có ảnh hưởng sâu sắc đến thế giới quan nghệ thuật của ông.

Từ đó, Kasatkin nhận thức rõ rằng nhân vật trung tâm của nghệ thuật phải là con người bình dân, là người lao động – linh hồn của xã hội Nga đương thời.

Các tác phẩm tiêu biểu

Trong sự nghiệp của mình, ông sáng tác nhiều bức tranh có đề tài nhân đạo và phản ánh hiện thực xã hội, chẳng hạn như “Mồ côi” (Orphaned), “Bố thí” (Alms), và “Trong hành lang tòa án quận” (In the Corridor of the District Court). Những tác phẩm ấy bộc lộ tinh thần phản kháng và phê phán bất công, khiến giới cách mạng rất trân trọng.

Trong suốt nhiều năm, Kasatkin thường xuyên đến vùng Donbass và các trung tâm công nghiệp khác của Nga, quan sát đời sống và công việc của thợ mỏ. Kết quả là hàng loạt bức tranh chân thực miêu tả nỗi gian lao và tinh thần kiên cường của giai cấp công nhân ra đời.

Trong Cách mạng Nga lần thứ nhất (1905), ông mạnh dạn khai thác những đề tài chính trị mới, tiêu biểu là các bức tranh “Moskva nổi dậy” (The Rising Moscow) và “Lời kêu gọi khởi nghĩa” (Calls for Insurrection), mô tả những người công nhân cầm vũ khí đứng lên đấu tranh cho tự do của mình.